Υπάρχουν πολλά είδη ψυχολογικού πολέμου που χρησιμοποιούν καθημερινά πολλοί άνθρωποι στο εργασιακό και σχολικό περιβάλλον, στο οικογενειακό και ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο, με σκοπό να παραπλανήσουν, να ξεγελάσουν, να χειραγωγήσουν, να αποδυναμώσουν και να εξουσιάσουν πλήρως άλλους ανθρώπους. Αυτό καθίσταται συνήθως εφικτό εφευρίσκοντας και χρησιμοποιώντας διάφορες αλλόκοτες και ανήθικες τεχνικές. Αποτελεί ξεκάθαρα ένα είδος ψυχολογικού πολέμου. Είναι, λοιπόν, το λεγόμενο “Gagslighting”, ένα είδος κεκαλυμμένης ψυχολογικής και συναισθηματικής κακοποίησης, που στόχο έχει να σε κάνει να αμφιβάλλεις για την αντίληψη και τη μνήμη σου.
Η ονομασία του όρου προήρθε από την ταινία του 1944 “Gaslight”, του Τζορτζ Κιούκορ, όπου βλέπουμε τον πρωταγωνιστή της ταινίας να ασκεί ψυχολογικό πόλεμο στη γυναίκα του με ύπουλο και βασανιστικό τρόπο. Καθώς κυλάει η ταινία, παρατηρούμε μια αλλαγή στη συμπεριφορά του, αρχίζει σιγά σιγά να ξετυλίγεται το κουβάρι και να αποδεικνύεται ποιος πραγματικά είναι. Πρόκειται για ένα άνθρωπο χωρίς συναίσθημα, μία διαταραγμένη προσωπικότητα, κεκαλυμμένη επιθετική προσωπικότητα, συναισθηματικά ασταθή, “emotional vampire”. Από την άλλη, το θύμα (η γυναίκα του) εμφανίζει σημάδια συνεξάρτησης και ψυχολογικής αδυναμίας. Σκοπός του θύτη, είναι να χειραγωγήσει, να παραπλανήσει τη γυναίκα του, να την ξεγελάσει παίζοντας με την λογική, τη μνήμη και την αντίληψή της, να αρχίζει να αμφιβάλλει για τον ίδιο της τον εαυτό.
Αυτό, συνοπτικά, είναι το “Gaslighting”, μια τεχνική που χρησιμοποιεί ο θύτης μέσα από αντιφάσεις και ψέματα, τα οποία ύπουλα και διακριτικά χρησιμοποιεί και τα λέει με τόσο θεατρικό, σαγηνευτικό και πειστικό τρόπο. Ο σκοπός του είναι να σε μπερδέψει και στο τέλος, να αρχίσεις να αναρωτιέσαι για το τι είναι αλήθεια και τι ψέματα, για το αν αυτά που εσύ ο ίδιος έζησες και είδες όντως ήταν πραγματικότητα ή απλώς γεγονότα της φαντασίας σου. Αυτό ακριβώς θέλει να πετύχει, να ελέγχει πλήρως το μυαλό σου, τις σκέψεις σου, τα συναισθήματά σου, τις πράξεις σου, διαστρεβλώνοντας τα γεγονότα, να έχει τον πλήρη έλεγχο στη σχέση και στη ζωή σου.
Ο θύτης τα έχει σκηνοθετημένα και προγραμματισμένα όλα και, όταν φτάσει η κατάλληλη στιγμή αρχίζει να χρησιμοποιεί τις τεχνικές του, σύμφωνα με τα κίνητρα και τους σκοπούς του. Είναι ένα είδος ψυχολογικής κακοποίησης, που ρουφά την ενέργειά σου και σε εξαντλεί ψυχολογικά και σωματικά, με τρόπο που δεν τον καταλαβαίνεις. Οι άνθρωποι που λειτουργούν με αυτόν τον τρόπο χρειάζονται ψυχολογική και ψυχιατρική υποστήριξη, αν και ποτέ δεν θα το παραδεχτούν. Οι άνθρωποι που ζουν με τέτοιους ανθρώπους ή τους έχουν με έναν τρόπο στο περιβάλλον τους, καλό θα είναι να τους απομακρύνουν, για να προστατέψουν τον εαυτό τους και την ψυχική τους υγεία, όσο δύσκολο και αν είναι.
Ένας τρόπος να ξεμπερδέψουμε με τέτοιους ανθρώπους είναι η ψυχοθεραπεία, η ενδυνάμωση του εαυτού μας, της προσωπικότητάς μας. Όταν ενδυναμωθούμε ψυχολογικά και αγαπήσουμε τον εαυτό μας, δεν θα προσελκύουμε τέτοιους ανθρώπους, ή ακόμα και αν μας πλησιάζουν θα φεύγουν από μονοί τους, γιατί θα ξέρουν ότι πλέον γνωρίζουμε!
Επιμέλεια: Δεληγιάννη Άρτεμις Ψυχολόγος MSc
BSc Ψυχολογίας University of Sheffield
MSc Σχολικής Ψυχολογίας Canterbury
Chirst Church University